यह तेरा फ्यूचर है/Yah Tera Future Hai - Road, Movie

"I tak popłynęła z  ust Szeherezady opowieść i płynęła odtąd przez tysiąc i jedną noc, przy czym  mądra Szeherezada zwykła była przerywać o świcie w najciekawszym miejscu, aby  zasłuchany w jej opowieści król domagał się dalszego ciągu opowiadania podczas  następnej nocy. Po tysięcznej i pierwszej nocy król Szachrijar był tak kunsztem  opowiadania swej młodej żony oczarowany, że zaczął żałować swego dawnego  okrucieństwa."

Z czym kojarzy Ci się kino? Czy to wybrane dzieła ulubionych reżyserów, obecność ulubionego towarzysza do oglądania filmów, wspomnienia z pierwszych w życiu seansów na sali ze srebrnym ekranem, czy może uczucia towarzyszące ciepłym wieczorom spędzonym w kinie plenerowym? Właściwie, to bez znaczenia - liczy się to, że z kinematografią łączą nas uczucia, często nawet bardziej niż konkretne filmy. Ujęcie tych emocji było przedmiotem wielu obrazów kinowych (tu wypada wspomnieć legendarne Cinema Paradiso), a nieustanne próby autodefinicji to jeden z kluczowych elementów kultury filmowej.  

Road, Movie to dzieło indyjskiego reżysera Deva Benegala. Obraz skupia się na opowieści o młodym Vishnu, który wyrusza z rodzinnego Jaisalmeru nad morze, w celu dostarczenia zabytkowej ciężarówki do muzeum. Młodzieniec, bedący bohaterem tego filmu, chce za wszelką cenę uciec od przyszłości jaką wybrał dla niego jego ojciec i zajęcia się rodzinnym biznesem - sprzedaży oleju do włosów, w związku z czym podejmuje się karkołomnego zadania przejechania połowy Indii w rozsypującej się ciężarówce, która wkrótce okazuje się być w pełni wyposażonym przenośnym kinem. Tak zaczyna się wielka wyprawa Vishnu, która wiele zmieni w jego życiu i postawi na jego drodze zadziwiająco różnorodne postaci.

Żeby zrozumieć fenomen konstrukcji Road, Movie, trzeba wiedzieć przynajmniej trochę o dwóch kluczowych elementach filmu: tradycyjnym obwoźnym kinie indyjskim oraz o filmach drogi. Kino drogi to w zasadzie cały gatunek filmowy, jednak nie definiuje go podejście do tematu i rodzaj emocji na jakich się skupia, a historia skupiająca się na pokazaniu drogi przebywanej przez głównego bohatera lub bohaterów oraz zmian, które w nich występują. Ten rodzaju filmu może być rozumiany dosłownie, jako seria zmian oraz interakcji, które wiążą się z podjęciem drogi lub jako metafora życia postaci biorących udział w wyprawie. 

Obwoźne kino indyjskie, natomiast, to zupełnie inny temat i bardzo ważny element kultury filmowej Indii. Nie jest tajemnicą, że Indusi kochają kino - w końcu to w Indiach istnieje Bollywood, czyli cały przemysł filmowy nazwany od złożenia słów Bombaj i Hollywood, kultywujący indyjską tradycję kinową, który narodził się i rozwijał w Bombaju. Mówi się, że w latach 70 po Indiach krążyło około tysiąca przenośnych kin, które zapakowane były w ciężarówkach i przeznaczone do tego, aby można było je rozstawić w każdym miejscu, do którego były w stanie dojechać. Widzicie, Indie są bardzo gęsto zaludnione, niezależnie od tego czy jest to obszar wiejski czy aglomeracja, a od kilku tysięcy lat mniejsze wioski i społeczności były zaopatrywane w różne ekskluzywne dobra przez wędrujących handlarzy. Takim dobrem w Indiach był również film, w związku z czym, kiedy do do wioski przyjeżdzało tego rodzaju kino, wszyscy zbierali się, aby obejrzeć prezentowany obraz, niezależnie od gatunku czy długości. Oglądanie filmów publicznie było jednym z najważniejszych wydarzeń w kulturalnych/rozrywkowych kalendarzach wielu osób, chociażby z racji tego, że był to dla nich jedyny kontakt z takiego typu przedstawieniem. Magia filmu opierająca się na emocjach towarzyszących oglądaniu oraz kontakcie z kinem.

Road, Movie opowiada o jednej z ostatnich takich ciężarówek, która zostaje sprzedana do muzeum w Samudrabadzie, leżącym nad morzem. Jej kierowcą zostaje młody Vishnu, którego czeka przejazd przez pustynną część Indii Rajasthan, aby dotrzeć do celu. Droga nie jest prosta, ponieważ jak to mają w zwyczaju indyjskie pojazdy, ciężarówka niemal natychmiast się psuje, a na drodze Vishnu pojawiają się kolejne postaci, które, w wyniku różnych wydarzeń z nim podróżują. Pierwszym towarzyszem podróży zostaje młody chłopiec, który zabiera się z Vishnu na początku drogi, próbując uciec od pracy w kafejce stojącej na środku rajasthańskiego bezdroża. Początkowo Vishnu jest wyjątkowo wrednym i kapryśnym młodym człowiekiem, przyzwyczajonym do życia w mieście z rodziną, która zawsze do tej pory mu pomagała. 

Ta postawa bardzo szybko zaczyna się zmieniać, gdy Vishnu spotyka innych ludzi, często potrzebujących pomocy bardziej niż on, a jego arogancja i egoizm często odstrasza nawet najbardziej cierpliwych. Kolejnym uczestnikiem wyprawy w obwoźnym kinie jest włóczęga, który oferuje pomoc w naprawie ciężarówki za odrobinę wody oraz pożywienia. Vishnu korzysta z pomocy, jednak próbuje oszukac i zostawić swoich towarzyszy, co kończy się dla niego kolejną przykrą lekcją. Droga przez Rajasthan zaczyna przypominać piekło, na dodatek nasi bohaterowie trafiają na coraz dziwniejsze osady, w których są zmuszeni wrócić do tradycji kina obwoźnego i puszczać stare filmy. W pierwszej z nich Vishnu natrafia na policjanta, który oferuje przepuszczenie podróżujacych pod warunkiem, że wyświetlą obraz, który im się spodoba.

To właśnie wtedy włóczęga, Om, pomaga Vishnu uruchomić kino z pomocą oleju do włosów, który główny bohater dostaje od ojca na sprzedaż po drodze do Samudrabadu. Kiedy udaje się przywrócić mechnizm sprzed lat do działania, bohaterowie wyświetlają klasyczne tytuły indyjskie, takie jak Deewar czy Andaz, a Om opowiada Vishnu oraz młodemu chłopcu, który z nimi podróżuje o królowej Szeherezadzie. Jak zapewne wiece, królowa Sheherezada każdej nocy opowiadała królowi Szachrijarowi jedną z tysiąca i jednej opowieści, tak aby ocalić swe życie przed egzekucją, która czekała każdą żonę króla. Władca był tak zafascynowany opowieściami królowej, że gdy zbliżał się kolejny wieczór, on nie mógł doczekać się konkluzji opowiadania, które Sheherezada przerywała tuż przed świtem. W ten sposób królowa ocaliła swoje życie, a bohaterowie Road, Movie robią dokładnie to samo. Cały film jest doskonałą analogią dla budowy Opowieści tysiąca i jednej nocy, pokazując proces opowiadania na przykładzie tradycji indyjskiego kina obwoźnego. Im dalej Vishnu zapuszcza się na pustynię Rajasthanu tym bardziej abstrakcyjny i iluzoryczny staje się obraz; ostatni pokaz ma miejsce na festynie odbywającym się na środku pustyni, który jest pokazany tak, aby widz nie miał pewności, czy miał faktycznie miejsce, czy odbył się tylko w głowach wycieńczonych podróżników. 

Na przestrzeni wydarzeń filmu, Vishnu zmienia się, mając styczność z zupełnie innymi ludźmi niż do tej pory, spotykając się z dziwnymi społecznościami zamieszkującymi lub przemierzającymi pustynię Rajasthanu oraz doświadczając kilku trudnych momentów. Paradoksalnie, najczęściej pomaga mu pamiątka po znienawidzonym rodzinnym interesie - zapas oleju do włosów Atma Hair Oil, który służy między innymi jako smar do naoliwienia mechanizmów projektora czy ułaskawienia bandytów, którym brakuje środków do pielęgnacji włosów. Co ciekawe w języku hindi, w którym jest nakręcony film, Atma znaczy dusza, wobec czego możemy uznać, że rodzinny interes jest metaforą korzeni duchowości i tradycji indyjskiej, a pomimo nienawiści, jaką Vishnu darzy własną tradycję, to ostatecznie ona pozwala mu uratować się w najgorszych opresjach oraz nawiązać kontakt z innymi, definiując jego karmę, jako sprzedawcy oleju do włosów.

Jedna z ostatnich scen filmu pokazuje Vishnu nad brzegiem morza, już po przebyciu całego dystansu i oddaniu ciężarówki. Gdy obraz zbliża się do konkluzji, Vishnu siedząc nad falami ewidentnie myśli o odbytej właśnie podróży oraz zmianach jakie w nim zaszły. Po chwili podchodzi do niego sprzedawca oleju, pytając się czy Vishnu go nie potrzebuje. Nasz bohater siada i uśmiechnięty pozwala natrzeć sobie włosy.

Dziś, po bezdrożach Indii, nadal krążą obwoźne kina, jednak spotkanie ich graniczy z cudem, bo podobno zostało ich już tylko około dziesięciu. 

Źródło obrazów: Lux Artists http://luxartists.net/portfolio/road-movie/#

Zapraszamy na nasz profil na Facebooku po codzienne aktualizacje: klik.