O tym, co to jest content i dlaczego znowu coś napisałem

O tym, co to jest content i dlaczego znowu coś napisałem

Czasami w życiu jest tak, że nie zawsze robimy to co powinniśmy. Nie pozwala nam na to napięty plan jednego dnia, potem, kolejnego i tak mogą minąć tygodnie. Nie mam na myśli podstawowych czynności służących do podtrzymania naszego życia fizycznego i społecznego, ale własne zajęcia, które dają nam przyjemność, bądź nas rozwijają w jakiś sposób. Czy właśnie, po raz kolejny, próbuję wytłumaczyć się z przerwy (notabene) w update’owaniu bloga? Nie. Czy boję się, że kiedyś zupełnie przestanę go tworzyć pod zalewem dystrakcji dnia codziennego? Nie. To do czego dążę, wkurwiając już lekko tymi pytaniami mojego czytelnika? Do bardzo prostej anegdoty, która dokładnie ujmuje dlaczego i tak coś napiszę, jeśli nie dziś, to jutro, albo za tydzień; bo krew mnie zalewa jak widzę „publikacje” wiodących polskich blogerów i reakcję biednych, zaniepokojonych lub zdezorientowanych czytelników na taką twórczość. I jak widzę coś takiego, to rwie coś człowieka w środku, tak żeby wziąć klawiaturę, napisać coś od serca albo chociaż przytrollować, bo nie idzie stać bezczynnie i patrzeć. Ale co zrobić; dyskusja pod postem już i tak wygląda jak wygląda, jeśli będę trollował albo komentował – pobudzam tylko traffic na poście lub artykule, a i tak już wystarczająco boli, że to przeczytałem.

Chciałem napisać o pisaniu po raz kolejny, tym razem w kontekście contentu, który potrafi zalać człowieka z najmniej przewidywanego kierunku; przecież sieć społecznościowa (albo specyfika web 2.0, jak kto woli) polega na tym, że widzisz co lubią twoi znajomi – ma cię zachęcić do interakcji i pokazać inne poglądy lub dyskusje na inne poglądy niż twoje. Ale możesz przy tym wyrazić swoje zdanie, pokazać co Ciebie interesuje w danej dyskusji, ewentualnie coś skrytykować – to wręcz obowiązek użytkownika, który nie stoi biernie w kącie. W tym miejscu pozwolę sobie na małą, ale jakże konieczną dygresję: cokolwiek robisz w sieci - nigdy nie używaj mowy nienawiści. Możesz, oczywiście, jak chcesz, ale sam szybko dostrzeżesz jak to wygląda, a twój komentarz lub artykuł zamiast cokolwiek wyrażać automatycznie trafi do ścieku wraz z resztą podobnych bluzgów. Bardzo dobrze ujął to niedawno Gonciarz, dlatego do reszty dygresji na temat mowy nienawiści zapraszam tu.

Wracając do tematu pisania, polskich blogerów i wątpliwej jakości materiału, który rozchodzi się wśród zhomogenizowanych użytkowników jak świeże bułeczki – nie chcę używać mowy nienawiści, ale konstruktywnie spróbować przeanalizować zjawisko i coś na podstawie tego stworzyć, przedstawić jakąś myśl – choćby samemu sobie.

Pewnych stron nie sposób uniknąć. Jeśli publikują: na pewno to zobaczysz, taki jest ich cel i tylko taki. Tematyka? Najróżniejsza: od coachingu, przez softcore dla szesnastolatek, po „bezlistośnie” realistyczne przedstawienie życia codziennego w Polsce. O czym piszą? O niczym i to nawet książki. Weźmy na warsztat „Pokolenie Ikea” – obraz polskiego społeczeństwa z perspektywy młodego, beznamiętnego pracownika wielkiej korporacji, który w założeniach ma przedstawić realia kontaktów społecznych w dzisiejszej młodej Polsce takimi jakie są: bez ubarwień, upiększania, bez litości. Czy to się udaje? Zależy czy czytelnik zastanowi się chociaż chwilę nad tym co czyta i pomyśli o efekcie osiągniętym przez niesamowicie ambitne literackie zabiegi autora. Czy możesz się odnieść do treści? Nie bardzo, ale pewnie tak ktoś tak żyje, skoro o tym tak barwnie pisze. Dlaczego w co drugim artykule pojawia się ta sama historia ze zmienionymi szczegółami? Nie wiesz, ale pewnie się tak zdarzyło jeśli już ktoś o tym książkę napisał. Ubawił cię język i forma tego co przeczytałeś? Poczytaj Hemingwaya i zobacz, ile razy trzeba napisać „kurwa” (w całej powieści), żeby czytelnik naprawdę to poczuł.

Wśród moich poprzednich publikacji znajdują się teksty na temat pisania; zachęcam w nich każdego, aby pisał o tym co naprawdę go interesuje i nie krępował się niezależnie od tematyki lub języka, które chce podjąć. I nadal (mimo wszystko) tak twierdzę. Ba, niniejszy tekst jest tego efektem – w myśl dyskusji z samym sobą oraz bliżej niezidentyfikowanymi czytelnikami mogę, w ramach tego ćwiczenia, stwierdzić co następuje – pisz, ale postaraj się napisać o czymś. I podpisuje się pod tym gość, który na co dzień pisze o grach i technologii.

content - słowo zagadkowe w kontekście polskiej sieci; czasem oznacza treść, czasem zawartość, a czasem po prostu syf

O codziennikarstwie, pisaniu do szuflady

O codziennikarstwie, pisaniu do szuflady

Pisanie codzienne to, prawdopodobnie, jedno z najlepszych ćwiczeń intelektualnych, jakie możemy dla siebie wybrać. Nawet, a zwłaszcza w przypadkach, jeśli nigdy wcześniej nie pisaliśmy. Moim zdaniem, dlatego, że każdy ma do napisania coś ciekawego o rzeczach, którymi się interesuje, lub o których myśli. Umiejętność pisania nie jest do tego potrzebna; co udowadniają tysiące publikacji w sieci i to, często, na poważniejszych stronach niż blogi osobiste. Z tego powodu, nie powinniśmy się przejmować poziomem naszych umiejętności pisarskich, ale, co ważne, starać się zawsze poprawiać poziom tego, co piszemy. 

Wtedy, po napisaniu kilku lub kilkudziesięciu tekstów nasz warsztat zmieni się i sami możemy być zaskoczeni, jak dobrze wychodzi nam wyrażanie się w ten sposób. Najważniejsze jest to, abyśmy nie pisali tylko po to, aby pisać - starajmy się przekazać jakąś myśl albo coś opowiedzieć. Na przykład podejmijmy temat, o którym myślimy już od jakiegoś czasu i sprawdźmy jak będzie wyglądał w formie felietonu, w którym próbujemy nawiązać dyskusje z samym sobą lub postarajmy się opisać sytuację, która zapadła nam w pamięć.

Nawet, gdy nie nic nie przychodzi nam do głowy lub nie potrafimy się przekonać, że jesteśmy w stanie napisać tekst w jakiejkolwiek formie, spróbujmy sobie to udowodnić. Ja, na przykład, mam ogromny problem z listami - nigdy w życiu ich nie pisałem, a jeśli już to ograniczałem się do formalnych form, kiedy tylko musiałem napisać maila, zazwyczaj w sprawach urzędowych albo studenckich. Nigdy nie zastanowiłem się, co oprócz tego jest w stanie wyrazić list i jak wiele tracę, nie używając w ogóle tej formy, nawet elektronicznie – to bardzo przykre, ponieważ w listach rozmawiają ze sobą dwie osoby, zazwyczaj w zupełnie inny sposób niż ma to miejsce na żywo: dla wyrażenia swoich myśli lub uczuć, mogą dowolnie stylizować tekst czy zadbać o jego jakość i jasność. Dzięki temu, pisząc list możemy często uzmysłowić sobie naprawdę co chcieliśmy przekazać danej osobie, przez proces klaryfikacji, który nie miałby miejsca w rozmowie na żywo. Do dziś nie odpisałem na żaden list, który w życiu dostałem, a żałuję, bo po prostu nie wierzyłem, że umiem to zrobić. Bałem się wtedy pisać, nie wierzyłem, że mam cokolwiek do przekazania lub opowiedzenia, a w dzisiejszych czasach ciężko już o list, na który można odpowiedzieć.

Jeśli więc chcemy pisać, nic nie powinno nas zatrzymywać. Przy tworzeniu dla siebie i ćwiczeniu własnego warsztatu nie musimy się martwić się o czytelników. Chciałem zwrócić tu uwagę na popularny problem tzw. "pisania do szuflady". Nie powiem wam, że jeśli nie chcecie pokazywać swoich tekstów, to powinniście na siłę je publikować - nie; jeśli chcecie zostawić swoją twórczość dla siebie, tak też uczyńcie. Ale jeśli chcecie wyrazić się pisząc w jakiś sposób – publikujcie chociażby anonimowo, ponieważ w niektórych wypadkach, tekst jest jedynie początkiem rozmowy o jakimś problemie, a reakcja i konstruktywna dyskusja mogą pomóc rozwinąć temat, który chcieliśmy poruszyć.

W tym celu mamy do dyspozycji Internet: natychmiastowość wydawnicza na miarę każdego jest w naszym zasięgu ręki. Wcześniej napisałem felieton na przerwie o dowartościowywaniu się za pomocą pisania w sieci; ostatecznym przesłaniem tego tekstu miała być oczywista prawda, że każdy to robi i moglibyśmy się przestać za to stygmatyzować nawzajem oraz walczyć ze sobą, a spróbować jaśniej i poprawniej wyrażać o co nam chodzi. W takim wypadku kilka (kilkadziesiąt, kilkaset etc.) osób, które boją się cokolwiek stworzyć, ze względu na dziesiątki komentujących, gotowych wytknąć każdy błąd, mogłyby spróbować wyrazić się za pomocą tekstu pisanego.

Dziś, zachęcam was do tego żebyście coś napisali - do własnego codziennikarstwa. Każdy, prędzej czy później, ma chwilę wolnego czasu, którą chce zabić, a także sprawy, które chce przemyśleć. W takim wypadku poświęćcie tę chwilę i napiszcie o tym co was frapuje. Może to będzie tekst tylko dla waszych oczu, ale, nawet jeśli, to zdziwicie się jak bardzo taka forma wylania myśli czasem pomaga - taka własna, mała terapia, tylko za darmo i całkowicie we własnym zakresie.

codziennikarstwo – termin zmyślony przez autora artykułu, mający wyrazić grafomańską potrzebę pisania codziennie, na pozornie byle jaki temat, tak, jak czynią to setki polskich dziennikarzy nieustannie zalewających sieć swoimi publikacjami, z wiarą w swoje umiejętności równie niezachwianą, jak poczucie służby prawdzie oraz „żetelności” dziennikarskiej. A - rzetelności, przepraszam najmocniej.

Zdjęcia: Lśnienie, reż. Stanley Kubrick

Zapraszamy na nasz profil na Facebooku po codzienne aktualizacje: klik.   

Wojownicy z Coney Island – The Warriors

Wojownicy z Coney Island – The Warriors

Popkultura przez krytyków często jest przedstawiana jako przeciwieństwo kultury wysokiej. Kiedy w kulturze wysokiej, lub elitarnej, twórcy potrzebują lat kształcenia i doskonalenia swojego dzieła do osiągnięcia rozgłosu, kultura popularna jest nieprzewidywalna; jej zasady ciągle się zmieniają, a dzieła dla niej istotne często opierają się kiczu, utartych schematach czy wykorzystywaniu wulgarności i prostoty dla oczarowania odbiorcy. To krytyka, w której jest odrobina prawdy, jednak nie oddaje ona, moim zdaniem, charakteru i największej z zalet kultury popularnej – jej zaskakująca natura wynika z tego, że dyktują ją zmieniające się oczekiwania odbiorców, w ten sposób wpływając na to, co oglądają lub czego doświadczają. To dzięki temu akcydentalność jest tak naprawdę największą zaletą popkultury – dzięki niej, na przykład, możemy cieszyć dziełem takim jak The Warriors.

Nowy Jork to idealne przedstawienie nowoczesnej wersji określenia tygiel kulturowy. W gigantycznym mieście mieszają się przedstawiciele najróżniejszych kultur, wyznań i tradycji społecznych. To właśnie Nowy Jork często jest postrzegany jako stolica Ameryki pod wieloma względami będąc bardziej barwnym miastem niż Waszyngton. Nie bez przyczyny akcja The Warriors jest osadzona właśnie w Nowym Jorku – to idealna scena dla manifestu kulturowego, jakim jest film.

Analizując, lub chociażby próbując ująć, fenomen popkultury jakim jest wspomniany film, można pójść w wielu kierunkach, ponieważ pomimo pozornej prostoty i przypadkowości, której nie można odmówić kulturze popularnej, jest to zadziwiająco skomplikowany obraz. Obraz Nowego Jorku, w którym gangi próbują przejąć władzę. Akcja filmu na samym początku pokazuje jak tytułowy gang Wojowników stawia się na ogromnym zebraniu wszystkich gangów zwołanym przez Cyrusa, przywódcę jednej z największych grup przestępczych w mieście. Cyrus zbiera przedstawicieli wszystkich gangów w jednym celu – chce, by połączyli swoje siły, aby przejąć władzę w Nowym Jorku. Jedna z najbardziej znanych scen filmu to właśnie monolog Cyrusa, w którym gangster przedstawia wizję przejęcia władzy za pomocą liczb – pyta się zebranych czy potrafią liczyć i że razem, wszystkich przestępców w mieście jest ponad 60,000, podczas gdy siły policyjne Nowego Jorku liczą sobie tylko 20,000 funkcjonariuszy. Cyrus niestety zostaje zamordowany, a Wojownicy oskarżeni o ten czyn przez inny gang, w związku z czym stają się najbardziej poszukiwanymi osobami w całym Nowym Jorku, zarówno przez przestępców, jak i przez policję. W tym wszystkim Wojownicy widzą tylko jedną możliwość: wrócić do własnej dzielnicy, Coney Island, zachowując przy tym życie i wolność. 

Wróćmy jeszcze na chwilę do sceny zebrania prowadzonej przez Cyrusa, bo to nią chciałbym się posłużyć jako pierwszym przykładem popierającym tezę, że The Warriors spełnia funkcję, swego rodzaju, manifestu kulturalnego. Na zebraniu są obecni wszyscy przedstawiciele różnych gangów, często z wielu ras i kultur, ubrani w swoje barwy gangu, w sposoby często przerysowane i karykaturalne, dla podkreślenia wydźwięku popkulturowego. Cyrus próbuje przekonać zebranych, że zamiast walczyć ze sobą, co do tej pory robili, mogą być razem siłą nie do zatrzymania. To odnosi się bezpośrednio do grup społecznych i kulturowych z którym można by identyfikować poszczególne gangi. Niestety pomimo osiągnięcia tego, żeby zebrali się w jednym miejscu Cyrusowi nie udaje się nic więcej, ponieważ płaci za to życiem, a zabójca pochodzi z jednego z gangów przybyłych na miejsce. Samo w sobie to jest pewnego rodzaju przekazem, że nie da się zebrać przedstawicieli tylu różnych grup i zmusić ich do współpracy opartej o wizję nowej przyszłości, opartej o jedność. Lecz jeśli to odniesiemy bezpośrednio do ujęcia konfliktów na tle kulturalnym, okaże się, że The Warriors maluje portret człowieka kulturalnego jako barbarzyńcy, prostego rzezimieszka pragnącego wyrazić jedynie własne zdanie. To bardzo ciekawe ujęcie z punktu widzenia antropologicznego, ponieważ istnieje założenie, że pomimo różnych poziomów rozwoju i kierunków, w jakich rozwijają się kultury, proces zasadniczo przebiega podobnie, a inne nurty czy zwyczaje to kwestia odmienności, a nie wyższości. Wobec takiego ujęcia, można zobaczyć metaforę zebrania w The Warriors jako próbę nawiązania dyskusji w społeczeństwie barbarzyńców kulturalnych, która toczy się dokładnie tak, jak można by się było tego spodziewać. Na dodatek cała akcja filmu toczy się w nocy, właśnie wtedy kiedy większość ludzi ma czas na własną działalność społeczną i kulturalną, po pracy, w pewnym dystansie od świata zewnętrznego. Sama policja i obcość miasta ma przedstawiać elementy systemowe w naszym życiu, pracę, władzę czy pozory utrzymania porządku społecznego. To wszystko każdy człowiek często kwestionuje, żyjąc własnym życiem, tak jak wyrażają to jego przekonania i kultura, z której pochodzi lub którą wyznaje.

Losy tytułowej grupy Wojowników są w takim razie metaforą próby przeżycia w zróżnicowanym świecie, który chce narzucić swoje poglądy, a często nawet zabić swoją ofiarę. To bezlitosna rzeczywistość, w której gangi są całym środowiskiem, w którym obracają się bohaterowie filmu. Droga do domu jest dla Wojowników próbą przeżycia i postawienia na swoim podczas, gdy niesłuszne oskarżenie czyni z nich chodzące cele dla każdego gangu czy bandyty w mieście. Starcia z kolejnymi gangami możemy porównać do walki, którą musi stoczyć grupa, aby bronić swojej jedności czy nawet istnienia. 

Motyw wędrówki w tym wypadku skłania Wojowników do podróży przez dzielnice wrogich gangów. W tym dzielnicach następują starcia, w których tytułowy gang musi bronić swojego bezpieczeństwa. Motywy walki nie są paradoksalnie najważniejszymi w całym filmie. Oczywiście, twórcy pokazują szereg starć i bójek, ale robią to w pewien sposób podobnie jak Kubrick w Mechanicznej Pomarańczy, posługując się teatralną choreografią oraz przerysowaną realizacją scen. 

Jednak, nawet, jeśli weźmiemy pod uwagę, że przedstawiciele konkretnych gangów, mogą również obrazować konkretne grupy wewnątrz popkultury, to nie możemy pominąć jednej z, moim zdaniem, najważniejszych scen filmu, mającej miejsce pod koniec podróży Wojowników. Mówię tu o scenie w metrze, kiedy bohaterowie filmu są w pociągu, który wiezie ich bezpośrednio do domu. W tej sekwencji nie pada ani jedno słowo, a jednak ma ona potężniejszy wydźwięk niż większość dialogów z filmu. Skatowani i poobijani Wojownicy wracają do swojej dzielnicy, są prawie w komplecie i przywodzi im Swan, któremu towarzyszy dziewczyna, z którą wcześniej uciekał przez miasto, Mercy. W pewnym momencie do wagonu, w którym jadą, wsiadają dwie młode pary, w garniturach i sukniach, wracające po nocy spędzonej na mieście do domu. Czyści i zadbani młodzi ludzie symbolizują resztę społeczeństwa, której prawdopodobnie nie sposób odmówić kultury oraz dystynkcji. Gdy pary siadają naprzeciw Swana i Mercy, ta po chwili wymiany spojrzeń z nowymi podróżnymi, próbuje poprawić swoje włosy, ale jej towarzysz powstrzymuje jej rękę. W tym momencie widzimy wzrok Mercy, który wyraża jej zaskoczenie i niezmienną, kamienną minę Swana. 

Ta scena pokazuje, że ze względu przynależności do zupełnie odmiennego kręgu społecznego lub kulturowego, istnieją pewne różnice, ale też równość człowieka, która zasługuje na szacunek bez względu na to skąd pochodzi, ani co robi. W pewien sposób obraz przedstawiony tu ma bardziej ostateczny wydźwięk niż scena finałowa, wydająca się być jedynie uzupełnieniem podróży wojowników. Równość i prawo do różnorodności to motywy, które ciężko ująć w obrazie takim jak The Warriors, jednak wydaje mi się, że to założenie zostało spełnione, choćby przez scenę w pociągu.

Pisząc o popkulturze nie sposób odnieść do stylistyki jaka, w zasadzie, tworzy ten obraz. To karykaturalne portretowanie gangów za pomocą konkretnych uniformów, przerysowanych do granic możliwość, razem z pełnym makijażem, będącym wyrażeniem barw grupy. Tu przywołać możemy chociażby The Baseball Furies, gangu, którego członkowie noszą pełne uniformy graczy baseballowych, kije, a nawet są pomalowani w identyczne sposoby. To akcenty mające wyrazić i podkreślić kulturową (albo popkulturową) różnorodność Nowego Jorku, tak aby widz zapamiętał charakterystyczne zdarzenia łącząc je z miejscem albo wydarzeniem w filmie. Bardzo ważnym elementem stylistycznym The Warriors jest również muzyka, znakomicie dobrana do wydarzeń przedstawionych w filmie (chociażby jeden z utworów użytych w filmie pt. „Nowhere to Run”).

The Warriors jest oparte o powieść pod tym samym tytułem z 1965 roku i jest doskonałym przykładem na ewolucję oraz zmianę medium na potrzeby przekazy kulturowego. Film powstał w 1979 roku, dziesięć lat po kupieniu przez American International Pictures praw do ekranizacji powieści. Obraz kinowy osiągnął ogromną popularność pomimo skromnego budżetu 4 milionów, zarabiając ponad pięć razy tyle oraz otrzymując od publiczności na wiele lat status filmu kultowego. Ogromne znaczenie w tym przypadku ma obraz społeczeństwa oraz kultury amerykańskiej w tamtym okresie; odpowiednio dla powieści środek lat 60, a dla filmu końcówkę lat 70; chodzi mi tu przede wszystkim o wybuch nurtów kontrkulturowych w latach 60 i towarzyszącą temu rewolucję społeczną, a także o rewolucję obyczajowo-seksualną lat 70, a także genezę ruchów anty-wojennych (lub dzieci kwiatów, jak kto woli) mającą miejsce na przełomie tych dwóch dekad. The Warriors jest poniekąd komentarzem podkreślającym te dwie dekady w społeczeństwie i kulturze amerykańskiej; nie jest to na pewno wesoła metafora, ale też wyjątkowo barwna.  

Końcowym akcentem artykułu o Wojownikach musi być gra. Otóż w 2005 roku, drobne czterdzieści lat od powstania powieści i dwadzieścia sześć od powstania filmu, Rockstar Games opublikowało grę, która powstała w wyniku zakupu praw do The Warriors przez firmę, która znana jest ze stworzenia serii tytułów o kradzieży samochodów. Rockstar, a właściwie Sam i Dan Houser, nigdy nie ukrywali swojej miłości do dziedziny filmowej, a w związku z tym powstało, między innymi, The Warriors. To gra oparta na filmie, będąca w dużej mierze brutalnym street-brawlerem, jednak zachowującym najważniejsze motywy i stylistykę filmu. Została wydana na PS2 i oceniona bardzo dobrze przez krytyków, jednak pozostała tytułem nieco niszowym, schowanym w cieniu popularności GTA i innych pozycji wydawanych przez firmę. A szkoda, bo jest wyjątkowo dobra i na dodatek służy jako kolejny argument do stwierdzenia tego, że kultura żywi się sama sobą i co jakiś czas przetwarza swój materiał źródłowy wykorzystując do tego nowe medium.

 

Zapraszamy na nasz profil na Facebooku po codzienne aktualizacje: klik.   

The Beast that Shouted "I" at the Heart of the World – Neon Genesis Evangelion

The Beast that Shouted "I" at the Heart of the World – Neon Genesis Evangelion

W 2015 roku, w zrujnowanym po Drugim Uderzeniu Tokyo-03 pojawia się Shinji Ikari, wyjątkowo zagubione dziecko, które przybywa do stolicy Japonii, aby spotkać swojego ojca.

Anxiety

Przedstawienie roku 2015 w anime pod tytułem Neon Genesis Evangelion znacznie się różni od rzeczywistości, w której żyjemy. Zacznijmy od wprowadzenia do historii serii, jednak proszę wziąć pod uwagę, że mimo tego fabuła i metafory zawarte w Evangelionie mogą być wyjątkowo niejasne dla osób, które nawet kilkukrotnie obejrzały anime oraz filmy. Po pierwsze - jednym z najważniejszych wydarzeń dla uniwersum Evangeliona jest Drugie Uderzenie, kataklizm mający miejsce w 2000 roku, który powoduje zmianę klimatu ziemi i podniesie wód oceanów (znaczna część Tokio w efekcie znajduje się pod wodą) i zwiastujący nadejście Aniołów – obcej rasy, która prawdopodobnie ma te same korzenie, co ludzie, jednak przybywa, aby zniszczyć ludzkość i doprowadzić do Trzeciego Uderzenia, kolejnej katastrofy, będącej nawiązaniem do biblijnej apokalipsy. Neon Genesis Evangelion jest bowiem oparty w znacznej części na motywach z religii chrześcijańskiej, pomieszanych sprytnie z science-fiction i wątkami filozoficznymi (między innymi widać inspirację twórczością Nietzschego), w efekcie czego otrzymujemy tak skomplikowany obraz, że trudno o jednoznaczną analizę materiału, a jedyne co nam pozostaje to domysły i próby zrozumienia tego, co autor Evangeliona, Hideaki Anno, postanowił nam przekazać. Całość serii skupia się na walce ze wspomnianymi aniołami, jednak kiedy weźmiemy pod uwagę treść, odniesienia religijne i filozoficzne, a także sposób przedstawienia relacji między postaciami, otrzymamy bardzo rozbudowane, niesamowicie dopracowane i unikalne dzieło. To właśnie najprostsza charakteryzacja Evangeliona jaką jestem w stanie przedstawić, a ambicję twórców oraz przekaz tego obrazu mogę jedynie porównać do doskonałości Odysei Kosmicznej 2001 Stanleya Kubricka.

She said, “Don’t make other suffer for your personal hatred.”

Głównym bohaterem anime jest Shinji Ikari, czternastoletni chłopiec, który zostaje postawiony przed koniecznością pilotowania gigantycznych mechów, tytułowych Evangelionów, w celu obrony pozostałej garstki ludzkości przed Aniołami. Nadejście Aniołów jest związane z Drugim Uderzeniem oraz zostało przepowiedziane przez Zwoje z Morza Martwego, odnalezione na krótko przed rokiem 2000. W celu obrony powstaje organizacja Nerv, prowadzona przez ojca Shinjiego, Gendo Ikariego, która jest swego rodzaju grupą paramilitarną, posługującą się Evangelionami (lub Evami), bionicznymi robotami do których prowadzenia jest wymagany człowiek z nimi powiązany. Między Evą a pilotem powstaje więź podobna do więzi matki z dzieckiem, pilot może ją kontrolować, jednak sama Eva jest zdolna do autonomicznego działania, szczególnie, kiedy prowadzący nie może powstrzymać emocji, a sama maszyna wpada w szał. Evy są zbudowane na podobieństwo człowieka – to najpotężniejszy wytwór ludzkiej cywilizacji, będący próbą naśladowania dzieła samego Boga, ponieważ, jest jasno powiedziane, że Evangeliony są po części żywymi istotami odczuwającymi ból, gniew czy rozpacz.

Knockin’ on Heavens Door

W tym wszystkim Shinji, jako główna postać zaskakuje swoją postawą, dlatego, że nie zachowuje się tak, jak przystało na wybrańca do ratowania świata – jest zwykłym rozżalonym chłopcem, który w wieku 14 lat przeżywa to, co jego rówieśnicy i nie ma ochoty na walkę z mitycznymi gigantami, jakimi są Anioły. Jedyne co czuje w obliczu tego nierealnego konfliktu to strach oraz nienawiść do samego siebie za własne tchórzostwo. W najcięższych momentach pomagają Shinjiemu ludzie dookoła niego, ci, którzy mają z nim pracować i opiekować się nim. Shinji bowiem nie jest jedynym pilotem Evangelionów, oprócz niego w NERV służy również tajemnicza Rei, a później pojawia się bezczelna i ekstrawertyczna Asuka. Ponadto, młodym Ikarim opiekuje się jego przełożona Misato Katsuragi, u której chłopak (a także później Asuka) pomieszkuje. Fabuła anime, oprócz bardzo dużego nacisku położonego na rozwój i przedstawienie postaci, oraz relacji między nimi, w obliczu postapokaliptycznej rzeczywistości, skupia się na walce z Aniołami, próbie zapobiegnięcia Trzeciemu Uderzeniu, a także prawdziwym celom przyświecającym ojcu Shinjiego, Gendo oraz organizacji SEELE, która niejako z ukrycia kieruje poczynaniami zarówno NERVu, jak i całego rządu japońskiego. 

An Unfamiliar Ceiling

 

Chciałbym się skupić na jednej z najważniejszych scen Evangeliona, sekwencji z dwudziestego szóstego epizodu anime, przedstawionej jako introspekcja Shinjiego Ikariego. Scena ta pokazuje wewnętrzny dialog bohatera na temat jego miejsca w świecie i własnej tożsamości, bardzo ważnych tematów, które podejmuje Neon Genesis Evangelion. Na początku widzimy człowieka (Shinjiego) pozostawionego samemu sobie w pustej, niczym nie ograniczonej przestrzeni. Jest sam, nie wie co ma robić, a to powoduje w nim lęk, poczucie dyskomfortu. A więc pojawia się ziemia symbolizująca świat, pokazująca, że otoczenie pomaga nam się odnaleźć, ale równocześnie nakłada ograniczenia na nasz byt – sprowadza nas do ograniczonego układu. Zatem tracimy wolność na rzecz komfortu, ale bez niego nie bylibyśmy w stanie działać, czyli poniekąd utrata wolności jest naszym pierwszym narzuconym wyborem, dla naszego własnego dobra. W ograniczonym układzie, jakim jest świat w którym funkcjonujemy możemy poruszać się – dzięki naszej wolnej woli jesteśmy w stanie pójść i zrobić cokolwiek chcemy, jednak tylko w obrębie otoczenia, w którym funkcjonujemy. 



Każda zmiana, narzucana nam przez świat, poza stworzeniem układu odniesienia, powoduje również nasz dyskomfort, ale tym razem bierze się on z faktu, że nie jesteśmy w stanie kontrolować zmian ze względu na dualne postrzeganie rzeczywistości – z naszego punktu widzenia świat istnieje w nas, ale jednocześnie to my istniejemy i funkcjonujemy w świecie, co powoduje naszą nieskończoną konfrontację z samym sobą, tak samo jak konfrontujemy się z otoczeniem. Zmiana w nas płynie albo z zewnątrz, przez konieczność dostosowania się, albo z wewnątrz, z naszych własnych myśli i decyzji podjętych na podstawie informacji, które dostarcza nam świat zewnętrzny. Ponieważ wszystko, co nas otacza, a w szczególności ludzie, służy do tego, abyśmy byli w stanie określić własne ja – wyobrazić sobie samego siebie jako człowieka funkcjonującego w kontekście większej jedności. Ale skoro to wszystko to tylko obrazy w naszej głowie, to może otoczenie zewnętrzne jest równe naszemu ja: do istnienia potrzebujemy innych, żeby być w stanie przejrzeć się w ich oczach i ocenić czy życie jest subiektywnym doświadczeniem, które równie dobrze może być ciągiem naszych myśli, czy może bierzemy udział w życiu, jako dużo większej jedności i jesteśmy tylko częścią całości. Bez innych nie byłoby ja, co jest w zasadzie konkluzją całego przesłania Evangeliona. 

 I need a reason to exist

Ma to ogromne znaczenie w kontekście charakteru i poczynań Shinjiego – główny bohater często postępuje samolubnie, jest przerażony oraz uwielbia uciekać, odcinać się od innych, podczas gdy, zdaje się, że cała ludzkość potrzebuje tylko jego. Jest to pokazane w piękny sposób za pomocą relacji z jedną z głównych bohaterek, Rei. Jest ona zupełnym przeciwieństwem Shinjiego; nie boi się, jest w zasadzie cały czas samotna, co wynika z jej sytuacji, a ponadto wydaje się dużo doroślejsza od młodego Ikariego. Spotkania między dwójką zazwyczaj przebiegają w bardzo nieprzewidywalne sposoby, ze względu na to, jak bardzo się różnią, jednak ich relacja definiuje w dużej części całego Evangeliona. Pomimo tego, że Rei jest pokazana jako bardzo małomówna i zdystansowana osoba, jedynym człowiekiem na świecie, który potrafi wyprowadzić ją z równowagi jest Shinji, jednak tylko on stara się zrozumieć i towarzyszyć Rei, pomimo bycia przez nią odrzucanym. Gdyby ująć postać Rei z perspektywy całej serii, to jest to jedyna osoba z którą Shinji jest blisko z własnego wyboru i bardzo wyraźnie widać, że ją kocha (pamiętna sekwencja ratowania Rei, kiedy młody Ikari decyduje się na walkę tylko ze względu na jej życie). Jednak z jej strony ta relacja wygląda inaczej; Rei jest bardzo samotna, a jedyna rzecz, która nadaje celu jej życiu to prowadzenie Evangeliona oraz służenie ojcu Shinjiego, Gendo. Sam Shinji nienawidzi swojego ojca, ma problemy z tym, że jest zmuszany do pilotażu Evangelionów – jasno określa, że tego nie chce, nawet jeśli ma ocalić ludzkość i czuje się po prostu wykorzystywany. Świetną ilustracją tego jest scena, w której Rei policzkuje Shinjiego za tchórzostwo wypominając mu, że jest synem Gendo i sugerując tym samym, że w obliczu poświęcenia jego ojca (oraz jej) w walce z Aniołami, zachowuje się jak nieodpowiedzialne, rozkapryszone dziecko. 

A human work

Wyjątkowo ważnym elementem Neon Genesis Evangelion są relacje między dzieckiem, a matką. Podsumowaniem sceny introspektywnej, którą wcześniej opisywałem, jest wniosek płynący od samego Shinjiego i jego konfrontacji z poglądami na temat otaczającej go rzeczywistości: określamy swoje ja przez kontakt i obserwację innych – pierwszym człowiekiem, którego spotkamy na drodze naszego życia jest, zaraz po urodzeniu, matka. To ona jest symbolem innych ludzi, to dotyk matki ma za zadanie uświadomić nam, że nie jesteśmy sami, a także że jesteśmy na zawsze ograniczeni i zamknięci w obrębie własnego ciała, a jedyne co pozwala nam określić jego granice to kontakt z innym człowiekiem. Osoby mające styczność z psychoanalizą i twórczością Freuda wiedzą, że są to podstawy Freudowskiej teorii mówiącej o genezie i zachowaniu własnego ja w obliczu funkcjonowania w świecie złożonym z innych ludzi. Nasze problemy, kompleksy i ból biorą się często z zaburzeń postrzegania samego siebie przez dysfunkcjonalnych kontaktów z innymi, a próby poradzenia sobie często wiążą się z wyborem ucieczki, która tylko pogarsza nasz stan, zostawiając nas samych bez możliwości racjonalnej oceny swojego zachowania. 

Hedgehog’s Dilemma 

Dzieło Hideakiego Anno jest nieprzebranym źródłem do rozważań o tożsamości, relacjach z innymi ludźmi, motywach religijnych i filozoficznych, a także o takich dziedzinach jak psychoanaliza. Wobec ogromu przekazu oraz dzięki niesamowicie poważnemu podejściu do tematu, Neon Genesis Evangelion pozostaje w mojej ocenie jednym z najlepszych wytworów kultury japońskiej animacji; z pewnością takim, z którym każdy, kto chociaż odrobinę interesuje się i darzy sympatią anime powinien się zapoznać. Ponieważ warto czasem pomyśleć oraz przekonać się jak serial robiący wrażenie kolejnej mech-dramy osiągnął więcej niż wiele bardziej ambitnych obrazów, a ostatecznie najlepiej się sprawdza jako psychologiczno-filozoficzna przypowieść o przeznaczeniu i bólu istnienia człowieka w życiu, w którym uczestniczymy wszyscy w taki sam sposób, czasem odrzucając wszystko, aby określić własną tożsamość, nawet w obliczu całkowitej zagłady.

Tytuły akapitów zostały zaczerpnięte z nazw poszczególnych odcinków. Temat Rebuild of Evangelion postaram się poruszyć niebawem. Jestem świadomy, że tytuł artykułu można czytać w oryginale też jako: Beast Who Shouted "Love" at the Heart of the World, ze względu na to, że słowa te są w japońskim homonimami, co jest celowym zabiegiem Hideakiego Anno. Pomyślcie o tym. Dziękuję za uwagę.

Zapraszamy na nasz profil na Facebooku po codzienne aktualizacje: klik.